Kringavond 21 februari 2013

Terug naar de Middeleeuwen in de oude Drentse kerken

Door Henriëtte Meppelink

In de Middeleeuwen bestond Echten al, maar was Hoogeveen alleen nog maar woeste grond. Uit de tijd voor de Reformatie in 1598 zijn in Drenthe 27 kerken overgebleven. ,,Dat zijn er weinig", vertelt Kroesen het publiek. ,,Als je er vanuit gaat dat Groningen 106 Middeleeuwse kerken heeft en Friesland meer dan 130." Toch neemt dat volgens Kroesen niet weg dat de kerken die in Drenthe staan ook de moeite waard zijn. Net als de rest van Nederland was ook Drenthe tijdens de Middeleeuwen uitsluitend Rooms-Katholiek. Aan de middeleeuwse kerken is nog veel af te lezen over hoe ze destijds voor de eredienst warden gebruikt. ,,Wie goed kijkt, ziet aan de oude religieuze gebouwen overal de sporen van het gebruik, aan de binnen- en aan de buitenkant. Kijk bijvoorbeeld naar de romaanse kerken van Vries en Zweeloo. In het koor van deze twee kerken zijn bijzondere muurnissen te vinden. Deze werden in de Middeleeuwen gebruikt om overgebleven hosties na de misviering in op te bergen. Vooral de nis in Zweeloo is erg bijzonder, omdat het oorspronkelijke smeedijzeren traliehekje er nog voor zit." Hosties waren roofgoed in die tijd. ,,Daar kwam ook nog bij dat deze hosties werden bewaard in zilveren of gouden kistjes die veel geld waard waren. Gelukkig is het hekje in Zweeloo bewaard gebleven. Dat is bijzonder want hiervan zijn er nog maar een paar in heel Nederland.”

Duitsland
Kroesen komt met veel foto's van kerken uit Duitsland om het publiek een beeld te geven van hoe het er achthonderd jaar geleden in de Drentse kerken uitzag. ,,Er is in de tijd van de Beeldenstorm en de Reformatie bij ons veel vernield. Alles wat aan het katholieke verleden deed denken werd weggehaald." Gelukkig is niet alles spoorloos verdwenen. ,,Zoals doopvonten waarin kinderen werden gedoopt. In elke katholieke kerk was er één te vinden." De docent laat een foto zien van een doopvont in een kerk Zweden. ,,Prachtig hè, deze staat nog op zijn oorspronkelijke plaats in het schip van de kerk." Daarna gaat de reis weer terug naar Drenthe. De doopvonten mogen hier dan wel niet meer op hun vaste plek in de kerken staan, er bleven er wel vrij veel bewaard. ,,Ze werden teruggevonden nadat ze eeuwen gebruikt waren als bloembak of als drinkbak voor het vee." Zo hebben onder andere de dorpen Norg, Peize, Roden en Zweeloo nog doopvonten uit de 13de eeuw in hun kerk staan. Een kerk waar Kroesen steeds op terugkomt is die in Ter Apel, oorspronkelijk deel van een klooster. Hier is een aantal unieke dingen bewaard gebleven, zoals een zitbank voor de priesters, ook wel sedilia genoemd. ,,Dit is de mooist versierde priesterbank van Nederland, en het is zeker de moeite waard om hier een keer te gaan kijken."