Dwingelderveld ‘Een veranderend heidelandschap’
De lezing van de heer Albert Henckel:
Het landschap in Nederland verandert steeds. Eerst zonder invloed van menselijke activiteiten zorgden klimaat, rivieren en de zee voor grote veranderingen. Langere tijd veranderde er weinig. Ook toen de eerste mensen Drenthe bewoonden duurde het lang voordat ze een stempel konden drukken op hun omgeving.
Nadat de oerwouden door kappen, branden en begrazen tot kleine snippers waren gereduceerd en het veen bijna overal was afgegraven, was Drenthe een kale provincie waar kuddes schapen voor mest en een blijvend kaal landschap zorgden, ging het dekzand verstuiven wat leidde tot het onderstuiven van akkers en dorpen.
Het stuivend zand moest beteugeld worden en Staatsbosbeheer, opgericht in 1899, kreeg daar een taak in. Hout was een schaars product en door het beplanten van die zandverstuivingen en delen van de heidevelden ontstonden de boswachterijen en was houtproductie voor de toekomst veilig gesteld.
Heidevelden waren, door uitvinding van kunstmest, niet langer nodig als onderdeel van het oude landbouwsysteem. Overal verdwenen heidevelden en veranderden voornamelijk in landbouwgrond.
Toch waren er mensen, waaronder Jac. P. Thijsse, die zich zorgen maakten over het verdwijnen van deze grootschalige heidevelden. Ze zetten zich in voor het behoud van minstens één groot nat heidegebied. Hun keuze viel uiteindelijk op de Dwingeloosche heide, dat vanaf 1938 werd aangekocht.
Zo lag er een gebied waar diverse eigenaren en organisaties zorg hadden voor het gebied dat we nu kennen als het Dwingelderveld. Er lagen natuurterreinen, er werd hout geproduceerd en boeren bewerkten er hun land.
Toch was er in het beheer van het natuurgebied Dwingelderveld een probleem. Door allerlei maatregelen werd het gebied ontwaterd. Zowel voor het productiebos als voor de landbouwgronden. De natte heide en andere delen in het Dwingelderveld werden te droog. De bijzondere natuur had het moeilijk.
In 1991 werd het Dwingelderveld aangewezen als nationaal park, met als belangrijkste doel: behoud en ontwikkeling van natuurwaarden. Er werden plannen gemaakt om de natuurwaarden te herstellen. Productiebos moet plaats maken voor een natuurlijker bos. De heide moet weer groter en natter. De landbouwenclave Noordenveld, midden in het Dwingelderveld, kon na aankoop weer worden omgevormd naar heide en de sloten worden gedempt. Het Dwingelderveld wordt weer natter.
Omdat wij deze avond de Univézaal ter beschikking hebben herhalen wij de oproep “neem eens iemand mee naar de kringavond”. Denk dan bijvoorbeeld aan een buurman of buurvrouw of iemand die bijna nooit de deur uitkomt of iemand die al vaker gezegd heeft “ik wil ook wel lid worden van de Historische Kring”. Wij hebben deze keer hiervoor de ruimte. Het belooft een mooie en leerzame avond te worden.
Ria Kuik.